Wythnos 3: Tu Fas Tu Fewn Sustrans

Croeso i’ch wythnos 3.

Wnaethoch chi fethu manteisio ar Wythnos 2 gweithgareddau TuFasTuFewnSustrans? Dyma gyfle arall.

Diwrnod 1: Celf beic ar y llawr

Crëwch lun 3D o’ch hoff le i fynd am dro neu feicio. Gallai hyn olygu eich bod yn ail-greu eich taith i’r ysgol. 

Bydd angen:

• pin ysgrifennu a phapur
• pensiliau lliw
• glud
• siswrn.

Casglwch wastraff a phethau y gellir eu hailgylchu sydd i’w cael o amgylch y tŷ. Gallai’r rhain gynnwys: 

• bocsys grawnfwyd gwag neu focs cardfwrdd
• parseli gwag
• tiwbiau papur toiled gwag
• poteli hylif golchi llestri
• cartonau llaeth
• unrhyw beth arall a allai fod yn ddefnyddiol.

Cyfarwyddiadau

Yn gyntaf, mae eisiau golchi popeth yn drylwyr ac yna galli fynd ati i greu dy gampwaith.

1. Penderfyna ar dy hoff le i gerdded neu feicio. Neu galli feddwl am dy daith i’r ysgol.
2. Gwna lun o’r siwrne hon ar ddarn o bapur. 
3. Nesaf, mae eisiau ail-greu’r lle neu’r daith hon trwy wneud darlun 3D gan ddefnyddio dy holl eitemau ailgylchadwy.
4. Defnyddia’r bocs mwyaf y galli di ddod o hyd iddo fel cefndir i dy lun. Nawr, agor y bocs ar hyd un o’r ochrau hiraf a’i osod yn wastad. Galli wneud llun o’r llwybr neu’r ffordd gan ddefnyddio’r darn gwastad hwn. Defnyddia’r ochrau sy’n dal i sefyll fel cefndir.
5. Nawr, rho fwy o fanylion ar rannau fertigol a rhannau gwastad dy focs. Beth am ddefnyddio’r llun ar dy bapur i dy ysbrydoli?
6. Lliwia dy olygfa. 
7. Galli roi ychydig mwy o fflach i dy olygfa 3D trwy ddefnyddio’r eitemau ailgylchadwy a’u gosod gyda glud. Galli eu haddurno, hefyd! Er enghraifft, galli ddefnyddio ffyn i wneud coed a chreu beiciau, pobl a thai gan ddefnyddio cardfwrdd. 
8. Nawr, mae’n amser i’w gludo i gyd yn eu lle ac edmygu’r portread hwn o dy hoff le!  

Beth am rannu dy ddyluniadau ar y cyfryngau cymdeithasol gan ddefnyddio #TuFasTuFewnSustrans?

Yn ôl i’r brig

Diwrnod 2: Helfa drysor egnïol

Chwilia o gwmpas dy ardal leol i geisio dod o hyd i bopeth ar dy restr helfa drysor egnïol.  

 Bydd angen

• Pin ysgrifennu
• Papur

Alli di gael hyd i rywbeth ar gyfer pob un o’r canlynol yn dy ardal leol?

Gweithgaredd ymestynnol

Ysgrifenna stori sy’n cynnwys yr holl bethau roeddet ti’n gorfod eu gwneud i gwblhau’r Helfa Egnïol. Cofia gynnwys lluniau lliwgar.

Dos ati i greu dy Helfa dy hun ar gyfer dy deulu. Gallai gynnwys cliwiau cyfrin, pethau i dynnu lluniau ohonynt a siapiau i’w cydweddu.

Yn ôl i’r brig

Diwrnod 3: Cwis newid hinsawdd

Rydym am ddarganfod mwy am gennau a beth maen nhw’n gallu ei ddangos inni am ansawdd yr aer o’n cwmpas.

Beth yw cennau? 

Organebau tebyg i blanhigion, sy’n llwyd, yn wyrdd neu’n felyn yw cennau, ac maen nhw’n tyfu ar greigiau, waliau a choed. 

Gall cennau ddangos inni ba mor lân neu lygredig yw’r aer rydyn ni’n ei anadlu. Mae hyn oherwydd eu bod yn sensitif iawn i newidiadau yn eu hamgylchedd.

Gwylia’r fideo isod a galli lawrlwytho’r canllaw i ddarganfod mwy.

Bydd angen

• Pin ysgrifennu a phapur
• Lawrlwytho’r Canllaw Cennau

Cyfle i ddysgu sut i adnabod rhywogaethau cennau a beth mae hynny’n ei ddweud am ansawdd aer dy ardal leol.

Cyfarwyddiadau

1. Lawrlwytha’r Canllaw Cennau.
2. Gwylia’r fideo uchod i ddysgu am rywogaethau cennau ac ansawdd yr aer yn dy ardal leol. 
3. Rho brawf ar dy wybodaeth – rho gynnig ar y cwis cyflym isod. 
4. Yna, beth am gychwyn allan gyda dy ganllaw cennau a bod yn dditectif cennau?

Cwis Cennau

Llenwa’r bylchau gyda’r geiriau coll.

Mae cennau wedi’u gwneud o ddau beth bach iawn o’r enw o________ sy’n elwa o fyw a gweithio’n agos gyda’i gilydd.

F_____ sy’n rhoi ffurf i’r cennau ac a____ sy’n rhoi’r bwyd angenrheidiol i’r cennau oroesi.

Mae cennau’n amsugno maetholion o’r aer o’u hamgylch trwy f__________.

Clicia i weld yr atebion

Beth am fod yn dditectif cennau yn dy ardal di?

Mae cennau i’w cael mewn llawer o leoedd ym mhob rhan o’r Deyrnas Unedig ac o amgylch y byd. Maen nhw’n tyfu mewn amryw o siapiau a lliwiau.

Mae gwyddonwyr yn astudio cennau er mwyn deall ansawdd yr aer gan fod rhai rhywogaethau’n goroesi mewn mannau lle mae lefelau nitrogen deuocsid (NO₂) yn uchel, a rhai eraill lle mae NO₂ yn isel.

Nwy niweidiol yw NO₂ , sy’n cael ei gynhyrchu trwy losgi tanwydd ffosil, e.e. petrol mewn ceir.

Mae rhai:

• Cennau sy’n hoff o nitrogen: mae’r rhain yn tyfu’n dda mewn ardaloedd gyda lefelau uchel o NO₂ fel trefi a ffyrdd prysur.
• Cennau sy’n sensitif i nitrogen: mae’r rhain yn tyfu’n dda mewn ardaloedd gyda lefelau isel o NO₂ fel fforestydd a choedwigoedd.

Meddylia am y lleoedd y buaset ti’n dod o hyd i gennau sy’n hoff o nitrogen a chennau sy’n sensitif i nitrogen.

Gwna nodyn os wyt ti’n meddwl y gallai’r aer fod yn lân neu’n llygredig.

Nawr mae’n amser edrych ar y Canllaw Cennau ac archwilio’r cennau yn dy ardal di. A ydyn nhw’n rai sy’n hoff o nitrogen neu’n rhai sy’n sensitif i nitrogen?

Yn ôl i’r brig

Diwrnod 4: Bwrdd breuddwydion

Mae bwrdd breuddwydion yn adnodd ardderchog ar gyfer ein dysgu ni oll am osod nodau i ni’n hunain – sgil bwysig mewn bywyd.  

Mae dysgu gosod nodau yn ein dysgu i gymryd cyfrifoldeb. Rydym yn dysgu bod y pethau rydyn ni’n eu gwneud yn gallu dylanwadu ar beth sy’n digwydd. Ac mae’n ffordd arbennig o dda o fagu hyder.

Bydd angen

• Bwrdd poster, bwrdd corcyn neu ddarn o gardfwrdd
• Cylchgronau, lluniau, ffotograffau, dyfyniadau neu eiriau
• Glud
• Pinnau lliwio
• Siswrn.

Cyfarwyddiadau

1. I ddechrau, mae angen penderfynu pa nodau i’w gosod iti dy hun – rhai sy’n realistig ac o fewn dy gyrraedd yn y 12 mis nesaf. A oes gen ti uchelgeisiau cerdded, beicio neu sgwtera? Efallai yr hoffet ti deithio rhyw bellter penodol o fewn blwyddyn neu ddysgu sgiliau newydd. Neu beth am osod her i ti dy hun
2. Gwna nodyn o’r geiriau sy’n disgrifio sut rwyt ti eisiau teimlo bob dydd. Galli eu hysgrifennu neu eu torri allan o gylchgrawn. Efallai y byddi am gynnwys sut hoffet ti deimlo pan fyddi di’n beicio neu’n cerdded i’r ysgol.
3. Dewisa luniau sy’n cynrychioli’r nodau hyn ac yn dy ysbrydoli.
4. Ychwanega luniau a geiriau i ysbrydoli ar dy fwrdd breuddwydion. Paid â gludo’n syth bin! Gwna’n siŵr ei fod yn edrych yn union fel rwyt ti eisiau iddo edrych yn gyntaf.
5. Nawr, arddangos y bwrdd yn rhywle y galli ei weld yn hawdd. Treulia amser bob dydd yn edrych ar dy fwrdd. Mi fydd hyn yn dy helpu i greu darlun o dy uchelgeisiau a chadw dy hun yn llawn cymhelliant.

Oedolion, cofiwch longyfarch plant wrth iddyn nhw gamu, bedalu, neu lamu tuag at eu huchelgeisiau.

Mae’r siwrne’r un mor bwysig â chyflawni’r nod ei hun.

Yn ôl i’r brig

Diwrnod 5: Cwrs rhwystrau

Dylunia gwrs rhwystrau yn y tŷ neu yn yr ardd. Neu galli lunio dy gwrs ar balmant neu lwybr gyda sialc.

Cofia ofyn am gyngor gan oedolyn ar ble i osod dy gwrs rhwystrau. A chofia ddilyn canllawiau’r llywodraeth ar gadw pellter cymdeithasol. 

 Bydd angen

• Pensiliau
• Papur
• Sialc
• Eitemau o’r tŷ fel tuniau, poteli, rhaff neu linyn
• A dy ddychymyg!

Cyfarwyddiadau

1. Llunia gynllun ar gyfer dy gwrs rhwystrau ar bapur. 
2. Efallai y byddi am gynnwys hop-sgots, hopian, rhedeg, cerdded ar hyd planc pren neu ychwanegu siarcod dychmygol i fannau na chei di gamu arnynt. Os wyt ti’n defnyddio sialc, fe allet ti gynnwys neges i weithwyr y GIG, neu wneud llinellau igam ogam i’w dilyn neu liwio enfys.
3. Nawr dy fod wedi dylunio dy gwrs, mae’n amser i’w greu.
4. Gan ddefnyddio dy eitemau wedi’u casglu o amgylch y tŷ neu gyda dy sialc, mae’n amser llunio neu adeiladu dy gwrs rhwystrau. 
5. Os wyt ti’n defnyddio sialc i lunio dy gwrs rhwystrau: beth am gael cipolwg ar y syniadau hyn i dy ysbrydoli?.

Cofia ofyn caniatâd oedolyn os wyt ti am ddefnyddio sialc. Ac mae angen dilyn canllawiau’r llywodraeth ar gadw pellter cymdeithasol bob amser.

Unwaith y byddi wedi creu dy gwrs, mae’n bryd iti roi cynnig arno.

Ehangu’r gweithgaredd

Beth am feddwl sut fuasai dy gwrs rhwystrau delfrydol yn edrych ar hyd dy stryd di?

Beth fyddai’r cwrs yn ei gynnwys pe byddet ti’n cael dewis unrhyw beth (cestyll bownsio, siglenni, ysgol raffau, weiren wib)?

Beth am dynnu llun o dy stryd a dylunio dy gwrs delfrydol? Wyt ti’n meddwl y byddai’n well cael pethau hwyliog fel hyn yno yn hytrach na’r holl geir?

Galli rannu dy syniadau gyda ni gan ddefnyddio #TuFasTuFewnSustrans. 

Yn ôl i’r brig

Diwrnod 3: Atebion

Gair coll

Mae cennau wedi’u gwneud o ddau beth bach iawn o’r enw organebau sy’n elwa o fyw a gweithio’n agos gyda’i gilydd.

Ffwng sy’n rhoi ffurf i’r cennau ac alga sy’n rhoi’r bwyd angenrheidiol i’r cennau oroesi.

Mae cennau’n amsugno maetholion o’r aer o’u hamgylch trwy ffotosynthesis.   

Yn ôl i’r cwestiynau